Đây không chỉ là hành vi gian lận thương mại, vi phạm pháp luật mà còn tiềm ẩn những rủi ro tới sức khỏe. TS Nguyễn Hồng Vũ – chuyên gia Sinh học phân tử trong y học, hiện đang làm việc tại Mỹ – đã lên tiếng cảnh báo về hậu quả nghiêm trọng của loại dầu ăn này đối với sức khỏe cộng đồng.
Sự khác biệt giữa dầu ăn chăn nuôi và dầu ăn cho con người
TS Vũ nhấn mạnh, mọi người không nên nghĩ động vật ăn dầu ăn chăn nuôi vào vẫn sống thì con người ăn vào cũng sẽ an toàn.
Dầu ăn chăn nuôi không thể là thực phẩm dùng cho người (ảnh minh hoạ).
Theo Tiến sĩ Vũ, điểm mấu chốt nằm ở sự khác biệt lớn giữa tiêu chuẩn chất lượng của dầu ăn dành cho người và dầu ăn dùng trong chăn nuôi.
Cụ thể, dầu ăn cho người phải tuân thủ chặt chẽ các giới hạn:
– Chỉ số peroxide (chỉ số đo mức độ oxy hóa ban đầu của chất béo, dầu): không vượt quá 10 meq O₂/kg
– Acid béo tự do (FFA): không vượt quá 1%
– Cadmium: tối đa 0.05–0.1 mg/kg
– Chì: không vượt quá 0.1 mg/kg
Trong khi đó, dầu ăn dùng cho chăn nuôi có thể vượt xa những ngưỡng này:
– Cadmium có thể lên đến 1.0 mg/kg – cao hơn gấp 10–20 lần ngưỡng cho phép đối với người.
– Chì có thể lên tới 10 mg/kg – cao hơn gấp 100 lần mức cho phép đối với người.
“Đây là lý do dầu ăn ‘thô’ hoặc tinh luyện sơ cấp vẫn có thể được dùng trong thức ăn gia súc. Bởi những loại động vật này vốn có vòng đời ngắn và ít biểu hiện độc tính. Thế nhưng loại dầu ăn này hoàn toàn không thể dùng cho con người. Bởi ở người, các chất độc vốn có quá trình tích lũy dài hạn và gây ra những tổn thương cho các cơ quan trong cơ thể”, TS Vũ giải thích.
Dầu ăn cho người phải trải qua tinh luyện nghiêm ngặt
Trong công nghệ thực phẩm, dầu ăn dành cho người bắt buộc phải qua quy trình tinh luyện kỹ càng nhằm loại bỏ các thành phần có hại như: tạp chất; axit béo tự do; peroxide và aldehyde; kim loại nặng và các chất gây mùi.
Ngoài ra, dầu ăn cho người còn được bổ sung vi chất thiết yếu như vitamin A, D để đảm bảo giá trị dinh dưỡng và an toàn sinh học.
Ngược lại, dầu ăn dùng trong chăn nuôi thường là dầu ép thô, dầu đã qua sử dụng hoặc dầu công nghiệp không đạt chuẩn thực phẩm. Những loại dầu này không qua xử lý loại bỏ các hợp chất oxy hóa, có thể chứa các gốc tự do gây tổn thương tế bào, peroxide và aldehyde gây viêm mạn tính và ung thư, cùng các kim loại nặng có khả năng tích tụ lâu dài trong gan, thận.
TS Vũ cảnh báo, sự tích tụ độc chất theo thời gian sẽ gây ra các bệnh mạn tính nguy hiểm như ung thư, suy gan, suy thận. Đây là mối hiểm họa khôn lường đối với sức khỏe con người.
Cần siết chặt hơn việc kiểm định chất lượng dầu ăn cho người
Được biết hành vi gian lận của doanh nghiệp nói trên đã mang lại khoản lợi nhuận lên tới 8.200 tỷ đồng trong vòng 3 năm. TS Vũ nhận định, con số khổng lồ này không chỉ cho thấy mức độ trục lợi từ việc đánh tráo dầu ăn chăn nuôi thành dầu ăn cho người mà còn phơi bày một mối đe dọa trầm trọng đến sức khỏe cộng đồng Việt Nam trong thời gian tới.
TS Vũ kêu gọi người tiêu dùng cần tỉnh táo khi lựa chọn dầu ăn, đồng thời đề xuất các cơ quan quản lý cần siết chặt hơn việc kiểm định chất lượng dầu ăn lưu hành trên thị trường.
“Dầu cho chăn nuôi không bao giờ được phép sử dụng làm thực phẩm cho người, dù là gián tiếp hay trực tiếp”, TS Vũ nhấn mạnh.
