Tôi từng nghĩ mình nói thật. Mỗi đêm chỉ ngủ khoảng 5 tiếng, sáng vẫn dậy được, vẫn đi làm, vẫn chăm con, vẫn họp hành, vẫn xoay xở với đủ thứ việc không tên. Tôi không gục giữa ngày, không cần ngủ trưa dài, thậm chí còn tự thấy mình “khỏe” hơn nhiều người xung quanh. Với tôi khi đó, ngủ ít dường như chỉ là một thói quen, không phải vấn đề.
Cho đến một lần đi khám vì hay quên, dễ cáu gắt và cảm thấy mình xuống sức dù không làm gì quá nặng, tôi buột miệng nói rằng chắc do thiếu ngủ, nhưng “em quen rồi, vẫn ổn mà”. Bác sĩ nhìn tôi và nói rất ngắn gọn: “Cơ thể chị không ổn. Chỉ là chị đã quen với việc thiếu ngủ.” Câu nói đó khiến tôi im lặng rất lâu.
Ngủ dưới 7 tiếng: Vấn đề không nằm ở “cảm giác”
Theo các chuyên gia về giấc ngủ, rất nhiều người ngủ ít nhưng không hề thấy mệt, và chính điều đó khiến họ chủ quan. Cơ thể con người có khả năng thích nghi rất tốt, kể cả với những điều không có lợi cho sức khỏe. Khi thiếu ngủ kéo dài, não bộ sẽ tự điều chỉnh để bạn vẫn có thể sinh hoạt bình thường, nhưng đổi lại là việc hạ thấp hiệu suất hoạt động.
Bạn vẫn tỉnh táo, vẫn làm việc, nhưng khả năng tập trung, trí nhớ, tốc độ phản ứng và kiểm soát cảm xúc đều giảm đi một cách âm thầm. Vấn đề là những thay đổi này diễn ra từ từ, đến mức bạn không còn nhận ra mình đã khác trước ra sao. Bạn không thấy mình mệt, nhưng cũng không nhớ nổi cảm giác minh mẫn thật sự là như thế nào.
Vì sao 7 giờ ngủ lại quan trọng đến vậy?
Giấc ngủ không đơn thuần là thời gian nghỉ ngơi. Đó là lúc cơ thể bước vào trạng thái sửa chữa và phục hồi sâu. Khi ngủ đủ, các tế bào được tái tạo, hormone được điều hòa, não bộ củng cố trí nhớ và loại bỏ những “chất thải” tích tụ trong ngày. Hệ miễn dịch cũng được kích hoạt mạnh mẽ nhất trong lúc bạn đang ngủ.
Khi bạn thường xuyên ngủ dưới 7 giờ mỗi đêm, các quá trình này bị rút ngắn hoặc gián đoạn. Cơ thể vẫn hoạt động, nhưng giống như một cỗ máy không bao giờ được bảo dưỡng đầy đủ. Ban đầu, bạn không thấy gì rõ rệt, nhưng theo thời gian, những trục trặc nhỏ bắt đầu xuất hiện.
Thiếu ngủ không làm bạn gục xuống, nó làm bạn “xuống cấp” từ từ
Điều nguy hiểm của thiếu ngủ là nó hiếm khi khiến bạn gục ngã ngay lập tức. Thay vào đó, nó bào mòn bạn từng chút một. Bạn trở nên dễ cáu hơn, kém kiên nhẫn hơn, hay quên vặt và khó tập trung. Bạn thèm đồ ngọt hơn, ăn uống khó kiểm soát hơn. Làn da xấu đi, sạm màu, nhanh lão hóa dù vẫn dùng mỹ phẩm và chăm sóc như cũ.
Về lâu dài, nhiều nghiên cứu cho thấy ngủ dưới 7 giờ thường xuyên làm tăng nguy cơ tăng huyết áp, tiểu đường type 2, béo phì, bệnh tim mạch và các rối loạn chuyển hóa. Đáng chú ý, phụ nữ chịu ảnh hưởng rõ rệt hơn do thiếu ngủ tác động trực tiếp đến hormone và khả năng kiểm soát stress của cơ thể.
“Ngủ bù” cuối tuần có cứu được không?
Rất nhiều người tin rằng chỉ cần cố gắng ngủ nhiều hơn vào cuối tuần là đủ để bù lại những đêm thiếu ngủ trong tuần. Thực tế, ngủ bù có thể giúp bạn đỡ mệt trong ngắn hạn, nhưng không thể xóa bỏ hoàn toàn những tác động tiêu cực của việc thiếu ngủ kéo dài.
Điều cơ thể cần không phải là vài giấc ngủ dài bất chợt, mà là sự đều đặn. Ngủ đủ nhưng thất thường vẫn kém hiệu quả hơn ngủ đủ và đúng giờ mỗi ngày. Giấc ngủ, cũng giống như ăn uống hay vận động, cần một nhịp sinh học ổn định.
Tin tốt là: Cơ thể có thể hồi phục
May mắn là cơ thể con người có khả năng hồi phục rất tốt nếu bạn cho nó cơ hội. Các chuyên gia cho biết, nhiều ảnh hưởng tiêu cực của thiếu ngủ có thể giảm dần hoặc đảo ngược khi bạn điều chỉnh lại thói quen và duy trì ngủ đủ 7–9 giờ mỗi đêm trong thời gian dài.
Chỉ cần bắt đầu từ những thay đổi nhỏ như đi ngủ và thức dậy vào khung giờ cố định, hạn chế caffeine buổi chiều, giảm thời gian nhìn màn hình trước khi ngủ, tạo một không gian ngủ yên tĩnh và một nghi thức thư giãn nhẹ nhàng trước giờ lên giường. Nghe đơn giản, nhưng với nhiều người, đó là một sự thay đổi lớn và đòi hỏi quyết tâm.
Điều khiến tôi thay đổi không phải là sợ bệnh, mà là câu hỏi: “Chị có chắc mình đang sống tốt, hay chỉ đang quen với việc chịu đựng?”.
Ngủ dưới 7 tiếng mỗi đêm không phải là dấu hiệu của sự bền bỉ hay mạnh mẽ. Đôi khi, đó chỉ là một cái giá mà cơ thể đang âm thầm trả thay bạn. Và nếu có một thói quen xứng đáng được ưu tiên để khỏe hơn, tỉnh táo hơn và chậm lão hóa hơn, thì đó chính là giấc ngủ.
